PERİYODİK BAKIM
Periyodik Bakımın Nedir
Araçlar birbirinden farklı ve özellikte yüzlerce parçanın bir araya gelmesi ile entegre bir tesis gibidir, mekanik, elektrik, elektronik ve bağlantı elamanlarından oluşur.
Bu araçların kullanılması veya uzun süre kullanılmaması parçalar üzerinde değişik etkiler bırakır, bunlar; aşınmalar, oksitlenmeler ,bozulmalar, gevşemeler, kopmalar veya kimyasal maddelerin özelliğini kaybetmeleri gibi değişik özellikler görülür.
Bu nedenlerle parçaların dayanımları ve çalışma performanslarının düştüğü ve parçalar üzerinde yapılmış olan ayarlamaların bozulduğu tespit edilmektedir. Yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı motorlu araçlar üzerinde belirli aralıklarla kontrol, ayar ve değiştirme işlemlerinin gerçekleştirilmesi gereklidir. Bu işlemlerin tümüne “periyodik bakım” denilmektedir.
Periyodik bakımların amacı; araç performansını olabildiğince en iyi durumda muhafaza etmek, büyük arızalara neden olabilecek küçük problemleri ortadan kaldırmak, aracın kanun ve düzenlemelere uygun olarak çalışmasını ve güvenli olmasını sağlamaktır. Periyodik bakımların gerçekleştirilmesi ile araçların uzun ömürlü olması, yakıt ekonomisi sağlanması ve daha güvenli çalışması sağlanabilmektedir.
Periyodik Bakımın Türleri
Motorlu araçlar üzerinde yapılan periyodik bakımları üç farklı kategoride değerlendirmek mümkündür.
Kontrol : Araçlar, zaman ve farklı şartlar altında kullanıldıklarından parçaların aynı anda ve aynı şekilde aşınması ve bozulması beklenemez. Bu nedenle zaman ve kullanıma bağlı olarak araç üreticilerinin önceden belirlemiş olduğu kontrollerin yapılması gereklidir. Ø
Ayar : Parçalar üzerideki aşınmalar ve bozulmalar nedeniyle yapılan ayarlar da bozulur. Üreticilerin belirttiği ayarların belirli zaman aralıklarında kontrol edilmesi, bozulmuş ise tekrar ayarlanması gereklidir. Ø
Değiştirme : Motorlu araçları oluşturan bazı parçalar (filtreler, hareket iletim kayışları vb.) ve bazı bileşenler (yağlar, soğutma suyu vb.) zaman içinde görevlerini sağlıklı bir şekilde yerine getiremeyecek kadar bozulur. Bu nedenle belirli aralıklarla değiştirilmeleri gereklidir.
Bakım Periyotları ve Yapılan Bakımlar
Günlük Bakım: Motor yağı, akaryakıt seviyesi, soğutma sistemi suyu(radyatör suyu), fren hidrolik yağı seviyesi, (olan araçlarda) hidrolik direksiyon yağı seviyesi, lastik hava basınçları ve lastiklerde fiziksel hasar durumu, ışık ve ikaz sistemlerinin durumu kontrol edilir ve araç yanlarına ve altına bakılarak herhangi bir olumsuzluk kontrol edilir.
Haftalık Bakım: Vantilatör kayışı, akümülatör kontrolleri, dizel motorlarında yakıt filtrelerindeki ayrıştırıcılardaki suyun tahliye edilmesi, hava frenli araçlarda; hava deposundaki suyun tahliye edilmesine dikkat edilir.
Aylık Bakım: Aylık bakımda haftalık bakıma dâhil olarak hava filtresinin kontrolü ve temizliğine dikkat edilir, emniyet kemeri nemli sabunlu bez ile tozdan arındırılır. Yapılan km.ye göre lastiklerin diş derinliği ve yarılma, yaralanma var mı diye bakılır.
Altı Aylık Bakım: Sübap, bujiler, platin-avans ve rölanti ayarının, ön düzen ayarlarının ve lastik balanslarının rot ve rot başlarının, debriyaj ve fren balataları ile fren ayarlarının ve far ayarlarının kontrolleri yapılır.
Araçların bakım periyotları, üretici firmaların belirlediği zamanlarda (genelde 1 yıl) veya belirlediği periyotlarda (10000/15000, 20000/30000, 30000/45000 ....km) yapılır. Genellikle dizel araçlarda 10000 km, benzinli araçlarda 15 km dir. Bu bakım periyotlarında araçlardaki sıvıların, filtrelerin, ayarların ve mekanik parçaların bakımları, kontrolleri ve değişimleri yapılır.
Yeni alınmış olan araçlar için 1000-3000 km arasında küçük kapsamlı bir rodaj (alıştırma dönemi) bakımı yapılmaktadır. İlk 10000 /15000 km’de aracın genellikle filtreleri (hava filtresi, yağ filtresi, yakıt filtresi, polen filtresi) ve sıvıları değiştirilir (motor yağı) veya seviyeleri kontrol edilir (motor soğutma sıvısı, fren hidroliği, vites kutusu-diferansiyel yağı, cam yıkama sıvısı vb.). Cıvata sıkılık kontrolleri, lastiklerin aşıntı ve basınç kontrolleri, elektriki parçaların ve sistemlerin kontrolleri yapılır.
İkinci 20000, 30000 km ve katlarındaki periyotlarda da araçlara ilk bakımda yapılan bakımlar ve kontroller tekrarlanır. Bu bakımlara ek olarak bujilerin değişimi (benzinli araçlar için), far ayarı, boya kontrolü, test cihazı ile motor kontrol sistemi çalışma kontrolleri, egzoz gazı dumanının kontrolü, firma talimatları doğrultusunda V kayışı kontrolü/değişimi gibi işlemler yapılır.
Her bakım süresi veya periyodunda aynı işlemler tekrarlanmaktadır. Ancak firma talimatları doğrultusunda bazı parça ve sıvıların özelliklerinde bozulma olmamasına rağmen araç güvenliği açısından değiştirilmesi yönünde araç sahiplerine öneride bulunulmaktadır. Bu doğrultuda genelde değişim önerilen süre/periyot ve parçalar aşağıdaki gibi sıralanabilir: Ø
Firmalara göre değişiklik göstermekle beraber genelde (2-3 yıl) 60000 km ve katlarındaki bakımlarda, debriyaj baskı ve balatasının, fren hidroliği sıvısının, soğutma sıvısının, ön düzen sistemi parçalarının, yardımcı sistem kayışlarının, bazı markalarda belirli modeller için kavrama ve vites kutusu veya otomatik vites kutusu yağ ve filtresinin değişimi önerilmektedir. Ayrıca bazı firmalar için yakıt sistemi ve yakıt deposu temizliği tavsiye edilmektedir. Ø
Firma talimatları doğrultusunda genellikle (4/5 yıl) 90000/120000 km ve katlarındaki bakımlarında araç triger kayışı/zinciri ve gergi rulmanlarının, direksiyon hidrolik yağının, bazı firmalar için vites kutusu yağının değişimi önerilmektedir.
